حداکثر مبلغ هر تراکنش خرید با کارت

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران با ارسال بخشنامه ای خطاب به مدیران عامل بانکها ، ضمن برشمردن مخاطرات ناشی از نقل و انتقال  مبالغ کلان در شبکه کارتی کشور، حداکثر مبلغ هر تراکنش خرید کارتی از طریق انواع پایانه های فروش؛ اعم از مجازی و فیزیکی را از تاریخ 20/1/1394 معادل 500 میلیو‌ن ریال تعیین نمود.

متن کامل این بخشنامه به شرح ذیل است :
در رویه‌های مقبول و معمول جهانی ابزار کارت، اعم از کارت‌های اعتباری و برداشت برای انجام پرداخت‌های خرد به کار می‌رود و بر اساس آمارهای بین‌المللی متوسط ارزش هر تراکنش در کشورهای پیشرفته میان پنجاه تا حداکثر یکصد دلار بوده و بیشینه ارقام تراکنش‌ها از چند هزار دلار تجاوز نمی‌کند. با این حال، بررسی‌های نظارتی این بانک نشان می‌دهند که با توجه به سرعت تسویه و کارسازی وجوه پرداخت‌های کارتی، ارقام بسیار بزرگ چند صد میلیارد ریالی نیز از طریق ابزار کارت در کشور پرداخت و دریافت می‌شوند. این امر بیانگر آن است که بخش قابل توجهی از پرداخت‌های تجاری به نظام پرداخت کارتی منتقل شده و بدین لحاظ تفکیک تراکنش‌های مشکوک از تراکنش‌های عادی و معمولی خرد، غیرممکن گردیده است.
مطابق با رویه‌های بین‌المللی، برای انجام پرداخت‌های تجاری مهم، ابزارهای پرداخت تجاری نظیر حوالجات و چک طراحی شده‌اند. احراز هویت دقیق تر و اعمال کنترل‌های بیشتر بر جریان پرداخت‌ها، وجه تمایز اصلی این ابزارها با سامانه پرداخت کارتی است. لیکن استفاده از کارت به عنوان ابزار پرداخت تجاری، به دلیل سهولت، دسترس‌پذیری و تبلیغات گسترده و نابجای برخی بانک‌ها در کشور، رواج یافته است.
عدم توجه به ساز و کارهای استاندارد بین‌المللی و غلبه حوزه‌های فناوری بر الزامات و مقتضیات کسب و کار بانکی باعث شده است که متاسفانه در خصوص جایگاه ابزارهای مختلف پرداخت در کشور سوء‌تفاهم جدی به وجود آید؛ به گونه‌ای که بخش بزرگی از ابزارهای پرداخت مورد سوء‌کاربرد توسط بعضی بانک‌ها و مشتریان آنها قرار می‌گیرند. کاربرد سوء ابزارهای پرداخت، ناشی از کم توجهی به مقتضیات و شرایط استفاده از آنها، یکی از مخاطرات بزرگ پیش روی نظام بانکی در حوزه‌های مختلف به ویژه مقوله مهم مبارزه با پولشویی است.
اجازه جابجایی ارقام بزرگ بدون احراز هویت دقیق می تواند محیط را برای متخلفان، مجرمان، کلاهبرداران و عوامل جرایم سازمان ‌یافته فراهم ‌کند تا بتوانند فارغ از دغدغه نظارت دقیق بر مبادلات، بخش مالی عملیات مجرمانه خود را در سامانه‌های الکترونیکی بانک‌ها به انجام رسانده و با پنهان کردن تراکنش‌های مشکوک در میان مبادلات تجاری و خرد به آسانی از بسترهای پرداخت الکترونیکی سوءاستفاده کنند.
آمار عملکرد اخیر نظام پرداخت کارتی کشور نشان می‌دهد کمتر از هفت صدم درصد (هفت در ده هزار) تعداد تراکنش‌ها ارقامی بیش از پانصد میلیون ریال دارند؛ لیکن همین تراکنش‌ها که به آسانی در سامانه‌های تراکنش‌ تجاری نظیر ساتنا و چکاوک قابل پذیرش و مبادله هستند، بالاترین احتمال وجود تراکنش‌های مشکوک را به خود اختصاص می‌دهند. لذا با توجه به این که ادامه روند موجود از جنبه‌های مختلف به زیان نظام پولی کشور بوده و تهدیدات مختلفی را متوجه آن می‌کند، ضرورت دارد تمهیدات لازم توسط نظام پولی و بانکی کشور برای اصلاح روند معیوب فعلی در نظر گرفته شده و اعمال گردد.

با توجه به موارد پیش گفت، تصمیمات اتخاذ شده در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، به شرح ذیل اعلام می گردد:
الف: حداکثر مبلغ هر تراکنش خرید کارتی از طریق انواع پایانه‌های فروش، اعم از مجازی و فیزیکی از تاریخ  20/01/1394 معادل پانصد میلیون ریال تعیین می‌شود.
ب: بانک‌های صادرکننده کارت باید ظرف مدت سه ماه، ساز و کاری را در روال‌های اجرایی و سامانه‌های خود تعبیه کنندتا چنانچه مبلغ تراکنش روزانه هر کارت از سقف پانصد میلیون ریال تجاوز نماید، از ماهیت تراکنش و هویت واقعی پرداخت‌کننده به درستی مطلع گردیده و سپس اجازه انجام تراکنش را صادر کنند.
ج: حداکثر مبلغ قابل انتقال کارتی به صورت درون بانکی (غیرشتابی) از تاریخ 01/02/1394 معادل پانصد میلیون ریال در هر روز تعیین می‌گردد.
خواهشمند است، ضمن اطلاع‌رسانی مناسب به واحدها، شعب و مشتریان و هدایت آنها، بر اجرای دقیق موارد پیش گفت ازتاریخ های اعلام شده نظارت موثر و عالیه معمول گردد.

خدمات پرداخت

خدمات پرداخت چیست؟

خدمات پرداخت عبارتست از فراهم ساختن سخت افزار، نرم افزار و تجهیزات مورد نیاز برای ایجاد شبکه به نحوی که پردازش تراکنش پرداخت دارنده کارت به پذیرنده را میسر می‌سازد.

لازم به ذکر است در ارایه خدمات پرداخت چندین نهاد و مؤسسه مشارکت دارند:

• بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران: به عنوان نهاد قانونی و حاکمیتی ارایه کننده مجوز PSP به شرکت‌های متقاضی واجد شرایط
• شرکت شاپرک: به عنوان نهاد ناظر بر امور مربوط به ارایه دهندگان خدمات پرداخت با الگوی کسب و کار مشخص
• بانک: کلیه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری عضو شبکه شاپرک
• بانک صادر کننده (Issuer Bank): بانکی است که کارت بانکی را طبق مقررات و ضوابط بانک مرکزی برای مشتریان خود صادر می‌کند.
• بانک پذیرنده (Acquiring Bank): بانکی است که حساب پذیرنده به منظور واریز وجوه مربوط به داد و ستدهای کارت‌های بانکی نزد آن مفتوح است.
• پذیرنده (Merchant): شخص حقیقی یا حقوقی است که با پذیرش کارت بانکی و با استفاده از ابزار پذیرش نسبت به فروش کالا یا ارایه خدمات به دارندگان کارت اقدام می‌نماید.
• دارنده کارت (Card Holder): شخصی حقیقی است که کارت بانکی توسط بانک به نام وی صادر شده باشد.

شرکت PSP چیست؟

بدیهی است گسترش و ترویج پرداخت الکترونیکی مستلزم نصب، راه اندازی، آموزش و نگهداری پایانه‌های فروش (POS) به صورت گسترده در محل‌های فروش کالا و خدمات و همچنین راه اندازی امکانات نرم‌افزاری برای پرداخت از طریق اینترنت و موبایل است. طبق مصوبه مورخ 30/3/ 83 ریاست محترم جمهوری در خصوص پول الکترونیکی، بانک‌های کشور می‌توانند پس از انعقاد قرارداد با شرکت‌های ارایه دهنده خدمات پرداخت (PSP) جهت ارایه خدمات فوق که دارای مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران باشند، وظیفه ارایه خدمات پرداخت را به شرکت‌های PSP محول نمایند.

ابزارهای پذیرش

پایانه فروش/کارت خوان (POS)

عبارت است از دستگاهی که با پذیرش کارت بانکی می‌تواند امکانی را فراهم کند که وجه به صورت الکترونیکی از حساب دارنده کارت به حساب فروشنده منتقل شود (تراکنش). این دستگاه الکترونیکی پس از دریافت کارت پرداخت، شناسایی و تایید آن، مجوز لازم را برای فروش کالا یا خدمات در اختیار پذیرنده کارت قرار می‌دهد. دستگاه‌های پایانه فروش علاوه بر امکان پرداخت دارای عملکردهای مختلفی از جمله پرداخت قبوض، شارژ سیم‌کارت، اعلام موجودی، دریافت صورتحساب، امکان انصراف از خرید و گزارش روزانه است که صاحبان آن را از مزایای شعبه کوچک بانکی برخوردار می‌کند.

دروازه پرداخت اینترنتی

به سیستمی که امکان انجام هر گونه عملیات خرید و پرداخت به صورت Online از طریق اینترنت را فراهم می‌نماید؛ درگاه پرداخت اینترنتی گفته می‌شود. دروازه پرداخت اینترنتی از طریق یک ارتباط امن، به سوئیچ بانک یا شرکت ارایه دهنده خدمات پرداخت متصل می‌شود و امکان برقراری ارتباط و انجام تراکنش‌های مالی را از طریق پروتکل‌های مورد استفاده توسط مؤسسات مالی فراهم می‌کند. با استفاده از این سیستم امکان خرید کالا یا خدمات، پرداخت قبوض، خرید شارژ و... از طریق اینترنت امکان پذیر می‌باشد.

دروازه پرداخت از طریق تلفن همراه

این سیستم امکان هر گونه عملیات خرید و پرداخت از طریق تلفن همراه را فراهم می‌آورد. هدف از ایجاد سیستم دروازه پرداخت تلفن همراه، فراهم آوردن امکان پرداخت‌های مالی از طریق تلفن همراه برای مشتریان بانک می‌باشد. این سیستم به دارندگان حساب بانکی، امکان انجام تراکنش‌های مالی نظیر خرید کالا و خدمات، پرداخت قبوض، خرید شارژ، دسترسی به موجودی گردش حساب بانکی و... از طریق تلفن همراه را خواهد داد.

دستگاه خودپرداز (ATM)

دستگاه خودپرداز عبارت است از دستگاهی که با شناسایی مشتری از طریق کارت بانکی یا ابزارهای شناسایی الکترونیکی نظیر آن، امور تحویلداری شعبه بانکی را به صورت الکترونیکی و بدون نیاز به اپراتور انجام می‌دهد. این دستگاه الکترونیکی به مشتریان بانک این امکان را می‌دهد تا در هر زمان دلخواه به وسیله قرار دادن کارت بانکی/پرداخت در دستگاه و وارد کردن رمز کارت از حساب خود پول دریافت کرده یا تراز حساب بانکی خود را وارسی کنند بدون اینکه نیاز به شمارشگر انسانی باشد. خودپرداز همچنین امکان واریز پول یا چک، جابجایی پول میان حساب‌های بانکی، پرداخت قبوض، خرید شارژ و... را برای مشتریان فراهم می‌کند.

کارت‌های پرداخت

هر نوع کارت پلاستیکی اعم از مغناطیسی یا هوشمند، شناسه الکترونیکی یا دیگر ابزارهای مشابه که استفاده از آن بعد از شناسایی و تایید منجر به نقل و انتقال وجه، برداشت یا بدهکار شدن یک حساب بانکی شده یا به هر شکل دیگری قدرت خرید و پرداخت را در اختیار دارنده آن قرار می‌دهد، کارت پرداخت نامیده می‌شود.

انواع کارت‌های پرداخت:

اعتباری

نوعی کارت پلاستیکی با نوار مگنت و ماهیت با نام و چرخشی یا غیر چرخشی است و چنانچه از نامش پیداست مقدار معینی اعتبار مالی در اختیار صاحب کارت قرار می‌دهد. قرار دادن میزان اعتبار از طرف بانک یا مؤسسات صادر کننده با توجه به سابقه حساب دارنده کارت، میزان گردش مالی حساب در طول یک دوره زمانی خاص و میزان درآمد یا توانایی مالی دارنده کارت صورت می‌گیرد. دارنده کارت نیز پس از مصرف اعتبار کارت خود در پایان ماه و بر اساس صورتحساب ارسالی اقدام به تأمین سقف اعتباری خود می‌نماید.

نقدی

نوعی کارت پلاستیکی با نوار مگنت و با نام است که بارزترین ویژگی آن اتصال به حساب دارنده کارت است. میزان موجودی کارت نقدی بر اساس حساب بانکی دارنده کارت و فقط به اندازه موجودی مانده حساب تعیین می‌شود و به هنگام استفاده از کارت از حساب دارنده کارت به همان میزان کسر شده و پس از به پایان رسیدن تاریخ انقضاء کارت، دارنده یا مجدداً درخواست تمدید می‌نماید یا کارت از درجه اعتبار ساقط می‌شود. همچنین دریافت وجه یا خرید کالا و خدمات صرفاً به اندازه موجودی حساب دارنده کارت، امکان پذیر بوده و اضافه بر موجودی امکان پذیر نمی‌باشد.

کارت‌های پیش پرداخت

کارت خرید

نوعی کارت پلاستیکی با نوار مگنت، با نام و بدون قابلیت برداشت نقدی است که از قبل مبلغ آن پرداخت شده و توسط صادر کننده کارت شارژ می‌شود و به نام دارنده کارت صادر می‌شود. کارت خرید معمولاًٌ توسط سازمان‌ها و ادارات به مؤسسات صادر کننده سفارش داده شده و جایگزین بن‌های کاغذی برای ارایه خدمات به کارمندان می‌باشد.

کارت هدیه

کارت هدیه نوعی کارت مگنت، مبلغ دار و بی نام می‌باشد که با مبلغ معین صادر می‌شود و به دارنده آن اجازه می‌دهد به دفعات دلخواه تا سقف موجودی کارت به خرید کالا و خدمات از شبکه پذیرندگان کارت یا فروشگاه‌های مجازی (محیط اینترنتی) اقدام نمایند.

نکات امنیتی جهت دارندگان کارت

دارندگان گرامی کارت‌های بانکی، در این مجال می‌خواهیم اطلاعاتی در خصوص چگونگی امن سازی ابزاری که در اختیار دارید، به شما ارائه نماییم. مهم‌ترین موضوعی که در مبحث امنیت پرداخت‌های الکترونیک می‌بایست به آن توجه کرد؛ حفاظت از رمزهای عبور است.

رمزها و اطلاعات محرمانه کارت:

• رمز اول کارت: مختص استفاده از ابزارهای فیزیکی نظیر خودپرداز (ATM) و پایانه‌های فروشگاهی (POS) می‌باشد.
• رمز دوم کارت: جهت خرید از سایت‌های فروش اینترنتی و پرداخت‌های موبایلی استفاده می‌شود. این رمز همراه با اطلاعات تکمیلی کد سه رقمی CVV2 و تاریخ انقضای کارت که روی کارت درج شده‌اند فرآیند خرید از سایت‌های اینترنتی را کامل می‌نمایند؛ لذا حفظ محرمانگی کلیه این اطلاعات ضروری است و تاکید می‌گردد.

در این خصوص رعایت موارد ذیل لازم است:

• از نگهداری رمز عبور در کنار کارت خود خودداری نمایید.
• کارت و رمز عبور خود را برای دریافت وجه یا خرید الکترونیک در اختیار سایر اشخاص (حتی فروشنده مغازه) قرار ندهید.
• در هنگام وارد نمودن رمز خود مراقب باشید کسی متوجه آن نشود.
• هر چند وقت یک‌بار نسبت به تغییر رمز کارت‌های بانکی خود اقدام نمایید.
• از انتخاب رمزهای ساده مانند 1234، شماره شناسنامه یا تاریخ تولد خودداری نمایید.
• از دور انداختن رسیدهای برداشت یا خرید خود، بدون معدوم کردن آن‌ها خودداری نمایید.
• سایر افراد جهت واریز وجه یا انتقال به حساب شما به اطلاعات محرمانه کارت شما نظیر رمزهای اول یا دوم، CVV2 و تاریخ انقضا، نیازی ندارند و تنها داشتن شماره کارت 16 رقمی شما که روی کارت درج شده است؛ کافی است.